Uitspraken

Het gaat in deze zaak om het volgende.

ABN AMRO komt met zeven grieven in principaal appel op tegen het oordeel van de rechtbank dat de Wijzigingsbedingen onredelijk bezwarend zijn in de zin van art. 6:233, aanhef en onder a BW en de gronden waarop dat berust.

Grief 1 in principaal appel strekt, kort gezegd, ten betoge dat de rechtbank de Wijzigingsbedingen ook had moeten toetsen aan de bepalingen van de Richtlijn en niet kon volstaan met een toetsing aan punt 1.j) en 2.b), eerste alinea, van de Bijlage bij de Richtlijn. Met grief 2 in principaal appel betoogt ABN AMRO dat de rechtbank bij toetsing van de Wijzigingsbedingen aan punt 2.b), eerste alinea, van de Bijlage is uitgegaan van onjuiste uitgangspunten, met grief 3 dat is voldaan aan alle vereisten van punt 2.b), eerste alinea en met grief 4 dat de in de conditiewijzigingsbrief (zie 3.1.12.8) vermelde reden een geldige reden is.

Art. 3 lid 1 van de Richtlijn luidt als volgt:

1. Bedingen die tot doel of tot gevolg hebben:

(…)

j) de verkoper te machtigen zonder geldige, in de overeenkomst vermelde reden eenzijdig de voorwaarden van de overeenkomst te wijzigen;

(…)

2. Draagwijdte van de punten g), j) en l):

(…)

b) Punt j) staat niet in de weg aan bedingen waarbij de leverancier van financiële diensten zich het recht voorbehoudt de door of aan de consument te betalen rentevoet of het bedrag van alle andere op de financiële diensten betrekking hebbende lasten bij geldige reden zonder opzegtermijn te wijzigen, mits de verkoper verplicht wordt dit zo spoedig mogelijk ter kennis te brengen van de andere contracterende partij(en) en deze vrij is (zijn) onmiddellijk de overeenkomst op te zeggen.”

Een beding dat (uitsluitend) voorkomt op de lijst in de Bijlage bij de Richtlijn behoeft niet noodzakelijkerwijs als oneerlijk te worden beschouwd. Met betrekking tot een dergelijk beding dient te worden nagegaan of het in de context die aan de orde is, een aanzienlijke en ongerechtvaardigde verstoring oplevert van het evenwicht in de zin van art. 3 lid 1 Richtlijn. Het oordeel dat dit het geval is, behoeft een specifieke motivering waarin wordt ingegaan op de relevante omstandigheden van het geval, waaronder de aard en de overige inhoud van de overeenkomst, de wijze waarop de voorwaarden tot stand zijn gekomen en de wederzijds kenbare belangen van partijen en het kennelijke doel van de wijzigingsbevoegdheid (vgl. HR 21 september 2012, ECLI:NL:HR:2012:BW6135 en HR 29 april 2016, ECLI:NL:HR:2016:769). Het Hof van Justitie heeft geoordeeld dat de lijst in de Bijlage weliswaar niet van dien aard is dat zij automatisch en uit zichzelf het oneerlijke karakter van een betwist beding kan vastleggen, maar dat zij niettemin een wezenlijk aspect vormt van de wijze waarop de bevoegde rechter zijn beoordeling van het oneerlijke karakter van dat beding kan benaderen (HvJ 26 april 2012, C-472/10, punt 24, Invitel).

De Wijzigingsbedingen geven ABN AMRO de bevoegdheid de opslag op het Euribor-tarief eenzijdig te wijzigen. De wijzigingsbevoegdheid is ongeclausuleerd. Voor de leningnemer was uit de offerte niet kenbaar dat het rentetarief naast het variabele Euribor-tarief ook afhankelijk was van een variabel opslagpercentage. In enkele offertes werd het opslagpercentage niet afzonderlijk vermeld, maar alleen een nominaal rentepercentage, zodat voor de leningnemer zelfs niet duidelijk was hoe hoog de opslag was (zie 3.1.12.4, 3.1.12.8 en 3.1.12.9). Op de website van de bank heeft tot en met april 2009 (het moment dat de Euribor-hypotheek uit de markt werd gehaald) informatie over Euribor-hypotheken gestaan (zie 3.1.6). Daarin is niet vermeld dat de opslag kan worden gewijzigd. De leningnemers zijn bij het aangaan van de Euribor-hypotheek niet geïnformeerd over de verschillende kostencomponenten waaruit het gehanteerde opslagpercentage is opgebouwd, en dus ook niet over het aandeel van de verschillende kostencomponenten, waaronder de liquiditeitsoplag, in het opslagpercentage. Ook achteraf, in onderhavige procedure, geeft ABN AMRO geen inzicht in de kostenopbouw van het bij aanvang gehanteerde opslagpercentage.

De Wijzigingsbedingen voldoen niet aan de in art. 5 Richtlijn gestelde eisen van transparantie (en daarmee ook niet aan het per 17 november 1999 in werking getreden tweede lid van art. 6:238 BW, dat een uitvloeisel is van art. 5 Richtlijn). In de Wijzigingsbedingen en ook in de overige inhoud van de leningdocumentatie is op geen enkele wijze duidelijk gemaakt onder welke omstandigheden en volgens welke mechanismen de opslag kan worden gewijzigd met als gevolg dat de leningnemer niet op voorhand in staat is gesteld om op basis van duidelijke en begrijpelijke criteria de economische gevolgen die voor hem uit het beding voortvloeien te voorzien (zie onder meer HvJ 26 februari 2015, C-143/13, Matei, punt 74 en 75). Op het moment dat de leningnemers een Euribor-hypotheek afsluiten weten zij niet hoe de opslag tot stand komt en is samengesteld en kunnen zij niet inschatten binnen welke bandbreedte de opslag kan bewegen. Ook is niet duidelijk wat het doel en de achtergrond van de Wijzigingsbedingen is. ABN AMRO acht het arrest Matei in onderhavig geval niet van toepassing omdat het wijzigingsbeding in die zaak zag op een vast rentetarief. Bij een vast rentetarief dient de consument vooraf te weten welk rentepercentage hij gedurende de looptijd zal betalen en de bank zal dat vaste rentepercentage slechts bij uitzondering mogen wijzigen. De wijzigingsbevoegdheid moet dan voldoen aan het transparantievereiste, zodat de consument de economische gevolgen van de overeenkomst kan overzien. Dat speelt echter niet bij een lening met variabele rente: daarvan weet de consument dat de rente kan wijzigen en hij kiest er dan ook bewust voor dat de economische gevolgen van de overeenkomst niet op voorhand vaststaan, aldus nog steeds ABN AMRO. De bank ziet er echter aan voorbij dat alleen ten aanzien van het variabele Euribor-tarief gezegd kan worden dat de leningnemer er bewust voor heeft gekozen dat de economische gevolgen niet op voorhand vaststaan. Dat de leningnemers ten aanzien van de opslag daar bewust voor hebben gekozen volgt niet uit de gang van zaken bij het aangaan van de Euribor-hypotheken. Over de Wijzigingsbedingen is niet onderhandeld en gesteld noch gebleken is dat de leningnemers expliciet op de Wijzigingsbedingen zijn gewezen. Bovendien heeft het Hof van Justitie in eerdere arresten over wijzigingsbedingen in vergelijkbare zin overwogen (zie HvJ EU, 21 maart 2013, ECLI:EU:C:2013:180, RWE, punt 49; HvJ EU, Invitel, punt 24), zodat niet valt in te zien dat voor de Wijzigingsbedingen het transparantievereiste, dat zoals gezegd ook is vastgelegd in art. 6:238 lid 2 BW, niet zou gelden. Op de bank rust derhalve de verplichting om de leningnemer vóór sluiting van de overeenkomst op duidelijke en begrijpelijke wijze te informeren over de (voornaamste) voorwaarden voor uitoefening van het recht op eenzijdige wijziging. Die verplichting is zij niet nagekomen. Dat geldt ook voor de zin “De bank is te allen tijde bevoegd het rentepercentage te wijzigen, indien de ontwikkeling van de rente op de geld- en kapitaalmarkt haar daartoe aanleiding geeft” die in de onder 3.1.12.8 genoemde leningdocumentatie is opgenomen. In de leningdocumentatie komt het woord ‘opslag’ niet voor, zodat voor de leningnemer niet duidelijk is dat met ‘rentepercentage’ niet het Euribor-tarief wordt bedoeld maar de opslag. Bovendien is het criterium ‘de ontwikkelingen van de rente op de geld- en kapitaalmarkt’ niet transparant. Het betoog van ABN AMRO dat, omdat de oorzaken voor het aanpassen van de opslag zeer divers zijn, een open formulering van de Wijzigingsbedingen onvermijdelijk is en dat een specificatie van de gronden voor wijziging en een opgave van de wijze waarop de opslag kan worden gewijzigd de leningnemer geen beter inzicht zou geven in de risico’s dat en de mate waarin de opslag kan worden gewijzigd, wat daar verder van zij, neemt niet weg dat niet voldaan is aan het transparantievereiste. Voor dit soort onvoorzienbare situaties die ABN AMRO schetst is punt 2.b), eerste alinea, in de Bijlage bij de Richtlijn opgenomen, namelijk dat ABN AMRO haar wijzigingsbevoegdheid alleen kan uitoefenen als zij zo spoedig mogelijk aan de klant daarvoor een geldige reden meedeelt. Bij die gelegenheid kan ABN AMRO, voor zover nodig, de reden voor de wijziging nader toelichten en specificeren.

Het enkele feit dat niet voldaan is aan het transparantievereiste maakt de Wijzigingsbedingen nog niet oneerlijk. Art. 3 lid 1 Richtlijn bepaalt dat een beding in een overeenkomst waarover niet afzonderlijk is onderhandeld, als oneerlijk wordt beschouwd “indien het, in strijd met de goede trouw, het evenwicht tussen de uit de overeenkomst voortvloeiende rechten en verplichtingen van de partijen ten nadele van de consument aanzienlijk verstoort”. In het kader van de beoordeling van het ‘oneerlijke’ karakter is van wezenlijk belang dat voldaan is aan het transparantievereiste (zie Invitel, punt 28). Aan dat vereiste is, zo is hiervoor geconcludeerd, niet voldaan. Voorts is van belang dat, indien ABN AMRO de wijziging van de opslag niet was overeengekomen, zij op grond van de wettelijke regels (van aanvullend recht) van de (krediet)overeenkomst die bevoegdheid niet zou hebben, behoudens uitzonderlijke dan wel onvoorziene omstandigheden (art. 6:248 lid 2 en art. 6:258 BW). De leningnemers worden door de Wijzigingsbedingen derhalve in een juridisch minder gunstige positie geplaatst (zie HvJ 13 maart 2013, ECLI:EU:C:2013:164, Azziz, punt 68 en HvJ 16 januari 2014, ECLI:NL:XX:2014:33, Constructora Principado, punt 21). ABN AMRO stelt dat indien daarover afzonderlijk zou zijn onderhandeld, de leningnemers de Wijzigingsbedingen zouden hebben aanvaard, omdat het alternatief een hogere vaste renteopslag op het Euribor-tarief zou zijn geweest en de leningnemers de Euribor-hypotheek hebben gekozen vanwege het lage rentetarief. ABN AMRO ziet er echter aan voorbij dat indien over de Wijzigingsbedingen op een eerlijke en billijke wijze was onderhandeld, de leningnemers goed waren geïnformeerd over de kenmerken en gevolgen van de Wijzigingsbedingen en dat daarbij ook aan de orde was gekomen met welke percentages de opslag verhoogd zou kunnen worden en onder welke omstandigheden een wijziging aan de orde zou kunnen zijn. In dat verband is verder van belang dat ten tijde van het aangaan van de Euribor-hypotheken onzekerheid bestond over de ontwikkeling van het Euribor-tarief. In het licht daarvan heeft ABN AMRO onvoldoende toegelicht dat zij er redelijkerwijs van uit kon gaan dat de leningnemers als gemiddeld geïnformeerde, omzichtige en oplettende gewone consument de ongeclausuleerde Wijzigingsbedingen, zouden hebben aanvaard (zie Azziz, punt 69, Constructora Principado, punt 25 en HvJ 30 april 2014, ECLI:EU:C:2014:282, HvJ 30 april 2014, ECLI:EU:C:2014:282, Kásler, punt 74).

Verder noemt ABN AMRO nog de omstandigheid dat de leningnemers bescherming vinden in een rechterlijke controle op de uitoefening van de Wijzigingsbedingen. Als de bank de Wijzigingsbedingen zou misbruiken door een verhoging vast te stellen die naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zou zijn, dan kan de rechter op de voet van art. 6:248 lid 2 BW oordelen dat die verhoging buiten toepassing blijft. Deze controle vormt een grond om terughoudendheid te betrachten bij het oordeel dat het beding zelf niet toelaatbaar is, aldus ABN AMRO. Het hof moet de Wijzigingsbedingen ambtshalve toetsen aan de Richtlijn en daarmee aan art. 6:233, aanhef en onder a, BW. Nu de rechtsgevolgen van art. 6:233, aanhef en onder a, BW en van art. 6:248 lid 2 BW niet naast elkaar kunnen worden ingeroepen (geen cumulatie), sluit ambtshalve toetsing aan het bepaalde in art. 6:233, aanhef en onder a. BW toetsing aan het bepaalde in art. 6:248 lid 2 BW uit (zie HR 14 juni 2002, ECLI:NL:HR:2002:AE0659, Bramer/Hofman Beheer). Voor de door ABN AMRO aangevoerde grond voor terughoudende toetsing, wat daar verder van zij, is derhalve geen plaats.

Dat, zoals de bank stelt, de leningnemers ook na de verhoging van de opslag nog steeds het laagste rentetarief betalen en dat de leningnemers door het accepteren van onzekerheid over de tariefhoogte gemiddeld bezien veel goedkoper uit zijn dan wanneer zij kiezen voor een vaste rente doet niet toe of af aan hetgeen hiervoor is overwogen. De (sterke) daling van het Euribor-tarief na het aangaan van de Euribor-hypotheken is een omstandigheid die niet ten voordele of ten nadele van de Wijzigingsbedingen werkt, in die zin dat in geval van daling van het Euribor-tarief de Wijzigingsbedingen niet oneerlijk zijn en ingeval van stijging wel. De oneerlijkheid moet, zoals gezegd, immers worden beoordeeld aan de hand van de omstandigheden ten tijde van het sluiten van de overeenkomst. Voor een aanzienlijke verstoring van het evenwicht is niet nodig dat de kosten die uit hoofde van een contractueel beding ten laste van de consument komen in verhouding tot het bedrag van de betrokken transactie ernstige financiële gevolgen voor hem hebben. De vraag of een dergelijke aanzienlijke verstoring van het evenwicht heeft plaatsgevonden kan dus niet louter worden beantwoord op basis van een kwantitatieve financiële beoordeling (zie Constructora Principad, punt 22 en 30).

Vervolgens ligt de vraag voor of ABN AMRO als leverancier van financiële diensten een beroep kan doen op de uitzondering van punt 2.b), eerste alinea, van de Bijlage. De uitzondering van punt 2.b), eerste alinea, van de Bijlage biedt in afwijking van punt j) de mogelijkheid dat de reden van de wijziging niet in de overeenkomst zelf wordt vermeld. Om een beroep op die uitzondering te kunnen doen, moet voldaan zijn aan de volgende voorwaarden:

• -

  het moet gaan om een wijziging van een rentevoet of een andere op de overeenkomst betrekking hebbende last;

• -

  de bank moet het recht tot wijziging hebben bedongen;

• -

  een wijziging moet geschieden op grond van een geldige reden;

• -

  de afnemer moet zo spoedig mogelijk worden geïnformeerd;

• -

  de afnemer heeft het recht onmiddellijk de overeenkomst op te zeggen.

Aan de eerste twee voorwaarden voor toepasselijkheid van de uitzondering van punt 2.b), eerste alinea is voldaan. Het gaat in het onderhavige geval om de verhoging van een door de afnemer te betalen renteopslag, een wijziging van een op de financiële dienst betrekking hebbende last en ABN AMRO heeft het recht tot wijziging bedongen. Vervolgens ligt de vraag voor of voldaan is aan de voorwaarde dat de reden die ABN AMRO voor de wijzigingen van de opslag heeft aangevoerd een geldige reden is.

Van een geldige reden is sprake indien er, na beoordeling van de in geding zijnde belangen, een juridische voldoende zwaarwegende reden is om tot wijziging over te gaan, waarbij de reden in voldoende transparante vorm moet worden meegedeeld (zie ook memorie van grieven, onder 72). Dienaangaande geldt het volgende.

ABN AMRO heeft in onderhavige procedure, de opslagverhogingen toegelicht. Naar het oordeel van het hof is die toelichting niet consistent. Uit productie 50 ‘Toelichting funding en kostprijsberekening Euribor-hypotheken’, die pas bij pleidooi in het geding is gebracht, volgt dat ABN AMRO bij de interne kostprijsberekening van Euribor-hypotheken kijkt naar de liquiditeitskosten van vijfjarige ongedekte benchmarkobligaties, het qua liquiditeitskosten relatief duurste financieringsinstrument (zie grafiek 3 in productie 50 en de aldaar gegeven toelichting) en dat de liquiditeitskosten van die obligaties bepalend zijn geweest voor de doorgevoerde opslagverhogingen. In de memorie van grieven wordt niet gerefereerd aan de liquiditeitskosten van ongedekte benchmarkobligaties maar wordt aangehaakt bij de - qua liquiditeitskosten goedkopere - fundingmix van langlopende en kortlopende financieringsinstrumenten. In de memorie van grieven onder 28 wordt expliciet opgemerkt dat ABN AMRO de benodigde financiering aantrekt voor de bank als geheel en dat er dus geen sprake is van een soort van back-to-back constructie met bijvoorbeeld Euribor-hypotheken. Indien de interne kostprijsberekening leidend is, wordt echter wel primair (‘back-to-back’) uitgegaan van (de hogere liquiditeitskosten van) vijfjarige ongedekte benchmarkobligaties en niet van (de lagere liquiditeitskosten van) de fundingmix van kort- en langlopende financieringsinstrumenten van de bank als geheel. In de interne notitie die in april 2005 is opgesteld ten behoeve van de introductie van de Euribor-hypotheken (productie 16 bij conclusie van antwoord) is opgenomen dat ABN AMRO met de Euribor-variant de renteontwikkeling op de geldmarkt volledig volgt, dat de variabele rente van de bank op dit moment beduidend hoger is dan de nieuwe Euribor variabele rente, dat dit verschil is te verklaren door de manier van funden, gecombineerd met de filosofie achter het rentebeleid en dat de variabele rente wordt gefund met een mix van kort en lang geld. Daaruit volgt dat het rentetarief bij Euribor-hypotheken (grotendeels) gebaseerd is op funding met – goedkoper – kort geld. Daarnaast maakt ABN AMRO bij de berekening van de liquiditeitskosten van Euribor-hypotheken gebruik van een kostprijsmodel. De aanpassing van het model in mei 2010 heeft tot een initiële verhoging van de liquiditeitsopslag van 0,53% geleid (zie productie 47 ‘Toelichting Regulatory Profit’, onder 14 bij memorie van grieven). In de brieven ontbreekt elke verwijzing naar de hiervoor weergegeven toelichting op de opslagverhogingen.

Alles overziende is het hof van oordeel dat de Wijzigingsbedingen op zichzelf genomen onvoldoende transparant zijn. Voor zover al een onvoorziene situatie aan de orde is waarin ABN AMRO de reden voor de wijziging per brief zou kunnen meedelen, is de conclusie dat ABN AMRO in de brieven noch in de onderhavige procedure voldoende inzichtelijk heeft gemaakt dat verhoogde (funding)kosten tot een verhoging van de opslag met 0,5% respectievelijk 1,0% van de Euribor-hypotheken noopten. Dit betekent dat ABN AMRO geen beroep kan doen op de uitzondering van onderdeel 2.b), eerste alinea en dat de overige twee voorwaarden die aan de toepasselijkheid van de uitzondering worden gesteld, geen behandeling behoeven.

Uit het voorgaande volgt dat grief 1 in principaal appel slaagt maar niet tot vernietiging van het bestreden vonnis kan leiden, dat de grieven 2, 3 en 4 in principaal appel falen en dat ABN AMRO geen belang heeft bij grief 5 in principaal appel.

Grief 6 in principaal appel strekt ten betoge dat voor zover de Wijzigingsbedingen onredelijk bezwarend zijn, het noodzakelijk en gerechtvaardigd is dat aan deze uitspaak slechts werking voor de toekomst wordt verleend. De grief faalt. De nationale rechter mag de werking van zijn uitspraak niet in de tijd beperken (zie Hof van Justitie 21 december 2016, ECLI:EU:C:2016:980, Gutiérrez Naranjo, punt 74).

Met grief 7 in principaal appel betoogt ABN AMRO dat de rechtbank in het dictum ten onrechte de vernietiging van de Wijzigingsbedingen heeft uitgesproken (mede) ten behoeve van de leningnemers jegens wie reeds op 1 februari 2009 de opslag was verhoogd. Bij brief van 26 januari 2009 is een beroep gedaan of de Wijzigingsbedingen, hetgeen betekent dat de verjaringstermijn van de rechtsvordering tot vernietiging daarvan op die datum is aangevangen en voltooid was op 26 januari 2012. Binnen die termijn is geen collectieve vernietigingsverklaring afgelegd, noch is binnen die termijn een collectieve stuitingshandeling verricht.

Dienaangaande gelde het volgende. Voor zover de bank met het verjaringsverweer wil betogen dat de Stichtingen onvoldoende belang bij hun vordering hebben, gaat het hof daaraan voorbij. Nu uit hetgeen partijen naar voren brengen niet volgt dat geen van de individuele leningnemers de verjaringstermijn tijdig hebben gestuit, veeleer het tegendeel, hebben de Stichtingen (voldoende) belang bij hun vorderingen. Volgens de rechtspraak van het Hof van Justitie moeten nationale verjaringstermijnen worden getoetst aan de Unierechtelijke beginselen van gelijkwaardigheid en doeltreffendheid (vgl. HvJ 21 november 2002, ECLI:EU:C:2002:705, Codifis). De toepassing die het Hof van Justitie in verband met de Richtlijn aan het doeltreffendheidsbeginsel heeft gegeven duidt er niet op dat een beroep op een verjaringstermijn is uitgesloten. Art. 6:235 lid 4 jo. 3:52 1 onder d BW bepaalt dat de verjaringstermijn van de vernietigingsgrond van art. 6:233 aanhef en onder a BW begint met de aanvang van de dag volgende op die waarop een beroep het beding is gedaan. De achtergrond van het hanteren van die aanvangstermijn is dat in de meeste gevallen de wederpartij eerst op het moment dat zij met een beroep op een beding wordt geconfronteerd zich de inhoud van het beding en zijn implicaties bewust wordt. Gezien die achtergrond oordeelt het hof dat de verjaringstermijn begint te lopen op de dag nadat het voor de leningnemer kenbaar was dat de bank een beroep deed op het Wijzigingsbeding in de algemene voorwaarden. In de brief van 26 januari 2009 wordt wel meegedeeld dat de opslag met ingang van 1 februari 2009 met 0,5% wordt verhoogd, maar op grond van welke bepaling in de leningdocumentatie de bank daartoe gerechtigd is, staat niet in de brief: een verwijzing naar het in de algemene voorwaarden opgenomen Wijzigingsbeding ontbreekt. Ook het Unierechtelijk beginsel van doeltreffendheid verzet zich ertegen dat de verjaringstermijn van een oneerlijk beding aanvangt, voordat de consument met het beding bekend is. Dat betekent dat de verjaringstermijn in ieder geval na 26 januari 2009 is aangevangen, terwijl onweersproken is dat de Stichtingen kort na hun oprichting in mei 2012 en vele individuele participanten tijdig stuitingshandelingen hebben verricht. De feitelijke aanvangsdatum zal van de individuele omstandigheden van een leningnemer afhankelijk zijn. Mede gezien het vorenstaande is het hof van oordeel dat het verweer dat de rechtsvordering is verjaard, speelt op individueel niveau en door de bank zal kunnen worden gevoerd in individuele zaken, nadat deze procedure is afgerond en de individuele benadeelden een vordering uit onverschuldigde betaling instellen. Het hof wijst in dat verband ook naar het bestreden vonnis onder 5.28 alwaar de rechtbank overweegt dat de vordering tot veroordeling van ABN AMRO tot restitutie van het onverschuldigd betaalde vermeerderd met rente wordt afgewezen (onder meer) omdat zich bij de beoordeling van dat onderdeel van de vordering immers ook rechts- en feitelijke vragen voordoen die per leningnemer moeten worden beantwoord.

ABN AMRO heeft niet bestreden dat het feit dat ABN AMRO bij de opslagverhogingen van 0,5% en 1,0% geen beroep toekomt op de uitzondering van onderdeel 2.b), eerste alinea betekent dat de Wijzigingsbedingen moeten worden vernietigd.

Het voorgaande leidt ertoe dat het bestreden vonnis zal worden bekrachtigd, met dien verstande dat in het dictum onder 6.1 voor ‘de opslagwijzigingsbedingen zoals vermeld onder 3.12.2, 3.12.6, 3.12.7, 3.12.8 en 3.12.10’ gelezen moet worden ‘de opslagwijzigingsbedingen zoals vermeld onder 3.1.12.2, 3.1.12.6, 3.1.12.7, 3.1.12.8 en 3.1.12.10’. ABN AMRO zal als de in het ongelijk gestelde partij worden veroordeeld in de kosten van het principaal en incidenteel hoger beroep van de Stichtingen.