Uitspraken

Appellant heeft in hoger beroep aangevoerd dat hem niets valt te verwijten. Appellant heeft mest nodig om de vruchtbaarheid van zijn land zeker te stellen. Probleem is dat niemand kan zien wat exact de mineralensamenstelling is van de mest die wordt aangevoerd; dat moet maar worden afgewacht. Het gaat hier om kalvergier, waarvan bekend is dat deze een zeer laag mineralengehalte heeft. Daarop mocht appellant vertrouwen, ware het niet dat achteraf is gebleken dat zijn leverancier mest heeft geleverd met een hoog mineralengehalte. Appellant is te goeder trouw geweest en heeft heldere afspraken gemaakt.

De boete is weliswaar met 25% gematigd, maar is nog steeds exorbitant hoog, en het College

matigt in zijn uitspraak van 28 februari 2012 wezenlijk verder. De wettelijk vastgestelde

hoogte van de boetebedragen doet daar niet aan af: elke sanctie moet op maat gesneden

worden, met zorgvuldige weging van feiten en omstandigheden. Er is geen rekening

gehouden met de financiële situatie van appellant.

Verder verkeert appellant nu al sinds oktober 2010 in het ongewisse. Met het voornemen om

een boete op te leggen is de redelijke termijn als bedoeld in artikel 6, eerste

lid, EVRM gaan lopen. De lange duur van de procedure veroorzaakt onnodige spanning en frustratie. Eris sprake van immateriële schade, hetgeen dwingt tot een extra matiging.

De staatssecretaris is van mening dat niet juist is dat appellant niets valt te verwijten. Uit de aanvoerdata van de mest blijkt dat appellant, nadat hij eerder in het jaar vrachten mest met hoge mineralengehalten had aangevoerd, op het moment van het aanvoeren van de in juli en augustus aangevoerde vrachten had kunnen weten dat de kans groot was dat de normen zouden worden overschreden; de analyseresultaten van de eerdere vrachten waren toen immers al bekend. Appellant heeft toch bewust mest aangevoerd op het grasland voor zijn paarden, dit terwijl er ook andere mogelijkheden bestonden om in het voer voor zijn paarden te voorzien. De situatie van appellant verschilt verder van die in de uitspraak van 28 februari 2012. Appellant is geen van buiten de landbouw afkomstige gepensioneerde, maar heeft ruime ervaring in de landbouwwereld. Gelet op zijn ervaring had hij moeten weten dat mest geen homogeen product is. Dat de mineralengehalten van mest schommelen is geen bijzondere omstandigheid.

Ten aanzien van het beroep op verminderde draagkracht geldt dat appellant dit niet heeft

onderbouwd. Ook heeft appellant met zijn mestleverancier afspraken gemaakt over de

financiële gevolgen van de eventuele aanvoer van te veel mineralen. Dat appellant geen

gebruik maakt van deze contractuele mogelijkheid om zijn schade te verhalen, komt voor zijn

rekening.
Appellant heeft zijn beroep dat hij onvoldoende financiële draagkracht heeft om de (gehele) boete te betalen niet onderbouwd. Uit de na de zitting van het College overgelegde stukken blijkt dat hij beschikt over voldoende vermogen om de boete te kunnen betalen

Wat betreft het beroep op de redelijke termijn van artikel 6 EVRM stelt de staatssecretaris

zich op het standpunt dat, indien wordt gerekend vanaf de verzenddatum van het

boetevoornemen tot aan de uitspraak van de rechtbank, de behandeltermijn is overschreden.

Nu echter hoger beroep is ingesteld, moet bij de beoordeling van de redelijke termijn ook de

duur van de behandeling in hoger beroep in aanmerking worden genomen; dit kan pas worden

beoordeeld op het moment dat het College uitspraak doet. Een relatief trage behandeling in

een eerdere fase kan immers worden gecompenseerd door een voortvarende behandeling in

hoger beroep.

Naar aanleiding van hetgeen partijen over en weer hebben aangevoerd overweegt het College als volgt.

Het College is van oordeel dat de rechtbank op goede gronden tot het oordeel is gekomen dat appellant, samengevat weergegeven, hier verantwoordelijk kan worden gehouden voor de samenstelling van de door hem bestelde en ontvangen vrachten mest.

Het College volstaat er op dit punt mee te verwijzen naar hetgeen de rechtbank ter zake heeft overwogen en maakt die overwegingen tot de zijne. Het door appellant op dit punt ontwikkelde betoog slaagt dus niet.

Het College voegt daar nog aan toe dat appellant het standpunt van verweerder dat hij gelet op de aanwezigheid van vermogensbestanddelen in staat is de boete te betalen onvoldoende heeft weersproken. Ook overigens ziet het Collegegeen aanleiding de boete verder te matigen dan de rechtbank heeft gedaan.

Op 1 juli 2013 is, voor zover betrekking hebbend op schadevergoeding, inwerking getreden de Wet nadeelcompensatie en schadevergoeding bij onrechtmatige besluiten. Bij het ontbreken van een wettelijke regeling voor verzoeken om immateriële schadevergoeding wegens overschrijding van de redelijke termijn, kan deze wet naar analogie daarop worden toegepast.

Ingevolge artikel IV, eerste lid, van deze wet blijft op schade, veroorzaakt door een besluit dat werd bekendgemaakt of een handeling die werd verricht voor het tijdstip waarop deze wet voor dat besluit of die handeling inwerking is getreden, het recht zoals dat gold voor dat tijdstip van toepassing. In gevallen waarin wordt verzocht om schadevergoeding wegens overschrijding van de redelijke termijn van een procedure die betrekking heeft op een besluit of handeling als bedoeld in artikel IV, eerste lid, acht het College die wet van overeenkomstige toepassing, zodat aan het recht zoals dat gold voor 1 juli 2013, in het bijzonder aan artikel 8:73 en 8:73a Algemene wet bestuursrecht (Awb) eerbiedigende werking wordt toegekend.

Het vorenstaande betekent dat het verzoek om schadevergoeding wegens overschrijding van de redelijke termijn zal worden behandeld met (overeenkomstige) toepassing van artikel 8:73 Awb, zoals dat gold voor 1 juli 2013.

De redelijke termijn neemt een aanvang wanneer door verweerder jegens de betreffende ondernemer een handeling wordt verricht waaraan deze in redelijkheid de verwachting heeft ontleend, en ook in redelijkheid de verwachting heeft kunnen ontlenen, dat hem wegens overtreding van de Meststoffenwet een boete zal kunnen worden opgelegd.

In beginsel zal in zaken als deze de redelijke termijn aanvangen bij het aan de betrokken ondernemer bekendmaken van het voornemen hem een boete op te leggen - in deze zaak bij brief van 12 oktober 2010 - zonder dat is uit te sluiten dat specifieke omstandigheden kunnen meebrengen dat de aanvang eerder moet worden gesitueerd. In het voorliggende geval ziet het College geen aanwijzingen dat een ander aanvangsmoment gehanteerd dient te worden.

De vraag of de redelijke termijn is overschreden moet worden beoordeeld aan de hand van de omstandigheden van het geval. Daarbij zijn van betekenis de ingewikkeldheid van de zaak, de wijze waarop de zaak door het bestuursorgaan en de rechter is behandeld, het processuele gedrag van de appellant gedurende de hele procesgang en het belang van de appellant, zoals ook uit de jurisprudentie van het Europese Hof voor de rechten van de mens naar voren komt. Daarbij komt dat alleen vertragingen die moeten worden toegerekend aan het bestuursorgaan of in voorkomend geval aan rechtelijke instanties, bepalend kunnen zijn voor de motivering van het oordeel dat de redelijke termijn is overschreden.

In zaken als de voorliggende wordt als algemeen uitgangspunt gehanteerd - en het College ziet geen reden daarvan in dit geval af te wijken - dat de redelijke termijn is overschreden als niet binnen twee jaar nadat deze termijn is aangevangen door de rechtbank uitspraak wordt gedaan. Voor de behandeling van het hoger beroep wordt daarnaast in beginsel een termijn van twee jaar gehanteerd. Eén en ander met dien verstande dat vertraging bij één van de behandelingen kan worden gecompenseerd door voortvarendheid bij de andere.

Gelet hierop was, gerekend vanaf de bekendmaking aan verzoeker van het voornemen hem een boete op te leggen bij brief van 12 oktober 2010, de termijn van 2 jaar ten tijde van de uitspraak van de rechtbank op 17 mei 2013 met iets meer dan 7 maanden overschreden. Het hoger beroepsschrift is door het College op 9 juli 2013 ontvangen en daarop is heden beslist.
Het voorgaande rechtvaardigt de conclusie dat de redelijke termijn, in totaliteit bezien, met bijna 6 maanden is overschreden.

Mede onder verwijzing naar het arrest van de Hoge Raad van 19 december 2008
(ECLI:NL:HR:2008:BD0191) ziet het College hierin aanleiding om het bedrag van de boete van € 24.951,- te verlagen met 5%.

Het hoger beroep slaagt, voor zover appellant zich heeft beroepen op de overschrijding van de redelijke termijn. De aangevallen uitspraak dient in verband hiermee te worden vernietigd. Het College zal de boete vaststellen op een lager bedrag. Voor het overige wordt de aangevallen uitspraak bevestigd.

De staatssecretaris zal worden veroordeeld in de door appellant in verband met de behandeling van het hoger beroep gemaakte kosten van rechtsbijstand, die op de voet van het Besluit proceskosten bestuursrecht worden vastgesteld op € 980,- (1 punt voor het hoger beroepschrift en 1 punt voor het verschijnen van de gemachtigde ter zitting bij het College, met wegingsfactor 1 en een waarde per punt van € 490,-). Tevens zal de staatssecretaris het griffierecht in hoger beroep aan appellant moeten vergoeden.